نامه(62)
ومن كتاب كتبه عليه السلام
إلى أهل مصر مع مالك الاَشتر لما ولاّه إمارَتَها
أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ بَعَثَ مُحَمَّداً صلى الله عليه وآله نَذِيراً لِلْعَالَمِينَ، وَمُهَيْمِناًعَلَى الْمُرْسَلِينَ. فلمَّا مَضى صلى الله عليه وآله تنَازَعَ الْمُسْلِمُونَ الاََْمْرَ مِنْ بَعْدِهِ،
فَوَاللهِ مَا كَانَ يُلْقَى فِي رُوعِيزع، وَلاَ يَخْطُرُ بِبَالِي، أَنَّ الْعَرَبَ تُزْعِجُ هذَا الاََْمْرَ مِنْ بَعْدِهِ صلى ال بَيْتِهِ، وَلاَ أَنَّهُمْ مُنَحُّوهُ عَنِّي مِنْ بَعْدِهِ! فَمَا رَاعَنِيإِلاَّ انْثِيَالُ النَّاسِعَلَى فُلاَنٍ يُبَايِعُونَهُ، فَأَمْسَكْتُ يَدِي حَتَّى رَأيْتُ رَاجِعَةَالنَّاسِ قَدْ رَجَعَتْ عَنِ الاِِْسْلاَمِ، يَدْعُونَ إِلَى مَحْقِ دِينِ مُحَمَّدٍ صلى الله عليه وآله
فَخَشِيتُ إِنْ لَمْ أَنْصُرِ الاِِْسْلاَمَأَهْلَهُ أَنْ أَرَى فِيهِ ثَلْماًأَوْ هَدْماً، تَكُونُ الْمُصِيبَةُ بِهِ عَلَيَّ أَعْظَمَ مِنْ فَوْتِ وِلاَيَتِكُمُ الَّتِي إِنَّمَا هِيَ مَتَاعُ أَيَّامٍ قَلاَئِلَ، يَزُولُ مِنْهَا مَا كَانَ، كَمَا يَزُولُ السَّرَابُ، أَوْ كَمَا يَتَقَشَّعُ السَّحَابُ، فَنَهَضْتُ فِي تِلْكَ الاََْحْدَاثِ حَتَّى زَاحَالْبَاطِلُ وَزَهَقَ وَاطْمَأَنَّ الدِّينُوَتَنَهْنَهَ
ومن هذا الكتاب:
إِنِّي وَاللهِ لَوْ لَقِيتُهُمْ وَاحِداً وَهُمْ طِلاَعُالاََْرْضِ كُلِّهَا مَا بَالَيْتُ وَلاَ اسْتَوْحَشْتُ، وَإِنِّي مِنْ ضَلاَلِهِمُ الَّذِي هُمْ فِيهِ وَالْهُدَى الَّذِي أَنَا عَلَيْهِ لَعَلى بَصِيرَةٍ مِنْ نَفْسِي وَيَقِينٍ مِنْ رَبِّي. وَإِنِّي إِلَى لِقَاءِ اللهِ لَمُشْتَاقٌ، وَلِحُسْنِ ثَوَابِهِ لَمُنْتَظِرٌ رَاجٍ، وَلكِنَّنِي آسَىأَنْ يَلِيَ [أَمْرَج هذِهِ الاَُْمَّةِسُفَهَاؤُهَا وَفُجَّارُهَا، فَيَتَّخِذُوا مَالَ اللهِ دُوَلاً وَعِبَادَهُ خَوَلاًطف، وَالصَّالِحِينَ حَرْباً وَالْفَاسِقِينَ حِزْباً، فَإِنَّ مِن فِيكُمُ الْحَرَامَ وَجُلِدَ حَدّاً فِي الاِِْسْلاَمِ، وَإِنَّ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ يُسْلِمْ حَتَّى رُضِخَتْ لَهُ عَلَى الاِِْسْلاَمِ الرَّضَائِخُ فَلَوْلاَ ذلِكَ مَا أَكْثَرْتُ تَأْلِيبَكُمْ وَتَأنِيبَكُمْ، وَجَمْعَكُمْ وَتَحْرِيضَكُمْ، وَلَتَرَكْتُكُمْ إِذْ أَبَيْتُمْ وَوَنَيْتُمْ
أَلاَ تَرَوْنَ إِلَى أَطْرَافِكُمْقَدِ انْتَقَصَتْ وَإِلَى أَمْصَارِكُمْ قَدِ افْتُتِحَتْ، وَإِلَى مَمَالِكِكُمْ تُزْوَى وَإِلَى بِلاَدِكُمْ تُغْزَى!
انْفِرُوا ـ رَحِمَكُمُ اللهُ ـ إِلَى قِتَالِ عَدُوِّكُمْ، وَلاَ تَثَّاقلُوا إِلَى الاََْرْضِ فَتُقِرُّوا بِالْخَسْفِف، وَتَبُوؤُوابِالذُّلِّ، وَيَكُونَ نَصِيبُكُمُ الاََْخَسَّ الاََْرِقُ ف، وَمَنْ نَامَ لَمْ يُنَمْ عنْهُ، وَالسَّلاَمُ
ترجمه
از نامه هاى امام عليه السلام كه همراه«مالك»براى اهل مصرفرستاد،زمانى كه استاندارى آنجا را به او واگذار نمود. [1]
اما بعد!خداوند سبحان محمد صلى الله عليه و آله و سلم را فرستاد تا بيم دهنده جهانيان،و گواه و حافظ آئين انبياى او باشد.چون او-كه درود بر او باد-از جهان رخت بربست،مسلمانان درباره امارت و خلافت بعد از او به منازعه برخاستند.به خدا سوگند هرگز فكر نمىكردم،و به خاطرم خطور نمىكرد.كه عرب بعد از پيامبر،امر امامت و رهبرى را از اهل بيت او بگردانند(و در جاى ديگر قرار دهند و باور نمىكردم)آنها آن را از من دور سازند!تنها چيزى كه مرا ناراحت كرد اجتماع مردم اطراف فلان...بود كه با او بيعت كنند،دست بر روى دست گذاردم تا اينكه با چشم خود ديدم گروهى از اسلام بازگشته و مىخواهند دين محمد صلى الله عليه و آله و سلم را نابود سازند.(در اينجا بود)كه ترسيدم اگر اسلام و اهلش را يارى نكنم بايد شاهد نابودى و شكاف در اسلام باشم كه مصيبت آن براى من از رها ساختن خلافت و حكومت بر شما بزرگتر بود چرا كه اين بهره دوران كوتاه زندگى دنيا است،كه زايل و تمام مىشود.همانطور كه«سراب»تمام مىشود و يا همچون ابرهائى كه از هم مىپاشند.پس براى دفع اين حوادث به پا خاستم تا باطل از ميان رفت و نابود شد و دين پابرجاو محكم گرديد.
قسمتى ديگر از اين نامه است.
به خدا سوگند اگر من تنها با آنها(دشمنان)روبرو شوم،در حاليكه آنهاتمام روى زمين را پر كرده باشند نميترسم و باكى ندارم،من آن گمراهى را كه آنها در آن هستند و هدايتى را كه خودم بر آن هستم با چشم خود مىبينم،و با يقين به پروردگارم پابرجا مىباشم!من مشتاق ملاقات پروردگارم هستم.
و به پاداشش اميدوارم ولى از اين اندوهناكم كه سر پرستى حكومت اين امت بدست اين بى خردان و نابكاران افتد.بيت المال را به غارت ببرند،آزادى بندگان خدا را سلب كنند و آنها را برده خويش سازند،با صالحان نبرد كنند،و فاسقان را همدستان خود قرار دهند.در اين گروه بعضى هستند كه شراب نوشيده و حدبر او جارى شده،و برخى از آنان اسلام را نپذيرفتند تا براى آنها عطائى تعيين گرديد و اگر بخاطر اين جهات نبود اين اندازه شما را براى قيام و نهضت تشويق نمىكردم و به سستى در كار سرزنش و توبيخ نمى نمودم.و در گرد آورى وتشويقتان نمىكوشيدم.و اگر ابا و سستى مىن موديد رهاتان مىساختم.
آيا نمىبينيد اطراف شما را گرفته اند و شهرهاى شما را تحت تسلط خوددر آورده اند؟آيا نمىبينيد كشورهاى شما تسخير شده و شهرهاى شما به ميدانجنگ تبديل گشته است؟ -خداى شما را رحمت كند-براى نبرد با دشمن كوچ كنيد،شانه از زير بار نبرد تهى نكنيد،و سستى و تنبلى به خود راه ندهيد كه زيردست خواهيد شد و تن به ذلت و خوارى خواهيد داد، و بهره زندگى شما ازهمه پست تر خواهد بود،برادر جنگجو هميشه بيدار است و آن كس كه بخوابددشمن از تعقيب او نخواهد خفت.و السلام.
توضيحات
[1]مدارك اين نامه در ذيل خطبه26 آمده.در آنجا ذكر شده كه:عدهاى ازاصحاب امام از او خواستند نظرش را درباره كسانى كه پيش از وى زمام خلافت را در دست گرفتند اظهار كند.
اين در خواست وقتى بود كه مصر بدست عمرو عاص افتاده«و محمد بن ابوبكر»شهيد گشته بود.
امام ابتدا پاسخ داد آيا الان كه مصر از دست رفته و محمد بن ابو بكركشته شده،جاى اين پرسش است؟.
آنگاه فرمود من نامه اى را به شما مىدهم،مطالعه فرمائيد پاسخ سؤالت اندر آن خواهد بود سپس نامه را به آنها داد كه اكثر آنچه شريف رضى در اينجاآورده،در آن آمده است.
اما اينكه اگر اين نامه را امام به مالك اشتر داده كه به اهل مصر برساندچگونه امام خود آن را در اختيار اصحاب قرار داده و چگونه در اختيار مورخان قرارگرفته؟از نوشته ابن ابى الحديد بر مى آيد كه پس از شهادت مالك آن را در اثاثيه-اش يافته اند.
(و يا اينكه نسخه ديگرى از آن بايگانى بوده كه در اختيار اصحاب گذاشته است).
(در اين باره به مصادر نهج البلاغه جلد3 صفحه447 مراجعه فرمائيد)
