مجلس خبرگان يكي از نهادهاي عالي است كه در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران پيش بيني شده و سه وظيفه مهمِ شناسايي، انتخاب و نظارت بر رهبري را عهده دار مي باشد. اعضاي اين نهاد عالماني متعهدند كه از سوي مردم برگزيده مي شوند.
به همان اندازه كه رهبري در نظام اسلامي جاي گاهي رفيع و بلند دارد مجلس خبرگان نيز، كه وظيفه اش در ارتباط با رهبري است، مهم و ارزش مند است.
امام خميني(ره) به عنوانِ معمار و بانيِ انقلاب اسلامي از سال هاي نخستين شكل گيريِ اين نهاد، به تبيينِ جاي گاه اين مجلس و تشويق و ترغيب مردم به حضور در انتخاب خبرگان پرداخت و نيز خبرگان منتخب مردم را به دقت در انجام وظيفه توصيه فرمود.
در اين جا گزيده اي از سخنان امام در پنج محور عرضه مي گردد:
1ـ جاي گاه مجلس خبرگان
امام در قسمتي از پيامي كه به هنگام گشايش اولين دوره مجلس خبرگان ارسال داشتند، فرمودند:
(… و اكنون شما اي فقهاي شوراي خبرگان و اي برگزيدگان ملت ستم ديده در طول تاريخ شاهنشاهي و ستم شاهي، مسئوليتي را قبول فرموديد كه در رأس همه مسئوليت ها است و آغاز به كاري كرديد كه سرنوشت اسلام و ملتِ رنج ديده و شهيد داده و داغ ديده [در] گرو آن است.)1
2ـ شركت مردم در انتخابات
امام بارها و بارها بر حضور مردم در انتخاب خبرگان سفارش أكيد داشتند:
(امروز در ملت ما مطرح است قضيه مجلس خبرگان براي تعيين رهبري. اين مسئله اي است كه نبايد ملت ايران براي آن، كم ارج قائل باشد. الان يك دسته ـ از قراري كه شنيدم ـ دوره افتاده اند كه اين مجلس خبرگان نبايد باشد، براي اين كه تضعيف رهبري است. مجلس خبرگان، تقويت رهبري است، گول اين حرف ها را نخورند، بايد همه وارد بشوند، اين يك تكليف است.)2
در جمع دانش جويان عضو دفتر تحكيم وحدت و انجمن اسلامي دانش جويان دانش گاه هايِ سراسر كشور فرمودند:
(البته مسائل زيادي در پيش داريم و شما در پيش داريد كه باز شياطين دوره افتاده اند و نمي خواهند بگذارند اين مسائل تحقق پيدا كند. يكي همين مجلس خبرگان است كه امروز محل ابتلاي همه است. مجلس خبرگان يك مجلسي [است] كه بايد شما و ملت بدانند كه اين مجلس پشتوانه كشور است براي حفظ امنيت كشور و حفظ استقلال كشور و حفظ آزادي براي كشور و اگر مسامحه در اين امر بشود، يك تقصيري است كه ممكن است جبران بعدها نشود اين تقصير. بايد همان طوري كه اعلام مي كنند و آن روزي كه اعلام مي كنند، آقايان بروند و افرادي را كه تعيين كرده اند بزرگان، به آن ها رأي بدهند و كساني هم كه خودشان ميل دارند كه رأي بدهند بروند و شركت بكنند، در آرا آزادند، هر كس را مي خواهند انتخاب كنند، وليكن شركت داشته باشند.)3
و در پيامي كه به مناسبت انتخابات مجلس خبرگان صادر كردند، نوشتند:
(…و لهذا تعيين خبرگان و فقيه شناسان از تكاليف بزرگ الهي است و هيچ كس را عذري در مقابل اسلام و پيش گاه خداوند قهّار نخواهد بود و من تكليف خود را در اين موضوع ادا نمودم و همان طور كه قبلاً تذكر دادم مردم در دادن رأي به اشخاص واجد شرايط آزاد هستند و هيچ كس را حقّ الزام كسي نيست و من اميدوارم كه ملت شريف ايران در اين امر مهم الهي كه منحرفان از هر چيزي بيش تر با آن مخالفت كرده و مي كنند و اين نيز از اهميت آن است، يك دل و يك جهت در روز انتخابات به سوي صندوق ها هجوم برند و آراي خود را به صندوق ها بريزند.)4
در وصيت نامه سياسي ـ الهي نيز بر اين تأكيد ورزيدند:
(وصيت من به ملت آن است كه در تمام انتخابات چه انتخاب رئيس جمهور و چه نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و چه انتخاب خبرگان براي تعيين شوراي رهبري * يا رهبر در صحنه باشند.)5
3ـ دقت در انتخاب افراد شايسته
امام در وصيت نامه در دو جا به مردم سفارش مي كنند كه در انتخاب خبرگان دقت به خرج دهند و شايسته ها را برگزينند:
(… مثلاً در انتخاب خبرگان براي تعيين شوراي رهبري يا رهبر توجه كنند كه اگر مسامحه نمايند و خبرگان را رويِ موازينِ شرعيه و قانون، انتخاب نكنند چه بسا كه خساراتي به اسلام و كشور وارد شود كه جبران پذير نباشد.)6
و فرموده اند:
(… و همين معنا در انتخاب خبرگان براي تعيين شوراي رهبري يا رهبر با ويژگي هايي خاص بايد در نظر گرفته شود كه اگر خبرگان، كه با انتخاب ملت تعيين مي شوند، از روي كمال دقت و يا[از روي] مشورت با مراجع عظام هر عصر و علماي بزرگ سرتاسر كشور و متدينين و دانش مندان متعهد به مجلس خبرگان بروند، بسياري از مهمات و مشكلات به واسطه تعيين شايسته ترين و متعهدترين شخصيت ها براي رهبر يا شوراي رهبري پيش نخواهد آمد يا با شايستگي رفع خواهد شد.)7
4ـ خبرگان و انتخاب رهبر
امام به اعضاي خبرگان و برگزيدگان مردم توصيه مي كنند كه در انتخاب رهبر نيك بنگرند كه تاريخ و نسل هاي آينده و اولياي خدا درباره آنان قضاوت خواهند كرد:
(تاريخ و نسل هاي آينده درباره شما قضاوت خواهند كرد و اولياي بزرگ خدا ناظر آرا و اعمال شما مي باشند: (وَاللّهُ منْ وَرائهم مُحيط). كوچك ترين سهل انگاري و مسامحه و كوچك ترين اعمال نظرهاي شخصي و خداي نخواسته تبعيت از هواهاي نفساني، كه ممكن است اين عمل شريف الهي را به انحراف كشاند، بزرگ ترين فاجعه تاريخ را به وجود خواهد آورد.)8
5ـ خبرگان و سلوك فردي و اجتماعي
امام دو بار در جمع نمايندگان مجلس خبرگان سخنراني كردند: يك بار در تيرماه 1362 و بار ديگر در تيرماه 1364. در اين دو بار بر دو نكته تأكيد كردند: يكي حفظ شئون اهل علم و رعايت زي طلبگي و ديگري پرهيز از اختلاف.
(… يكي قضيه اين كه از آن زيِّ روحانيت كه زيِّ طلبگي بوده است، اگر ما خارج بشويم، اگر روحانيون از آن زي كه مشايخ ما در طول تاريخ داشته اند و ائمه هدي ـ سلام اللّه عليهم ـ داشته اند، ما اگر خارج بشويم خوف اين است كه يك شكستي به روحانيت بخورد و شكست به روحانيت شكست به اسلام است. اسلام با استثناي روحانيت محال است كه به حركت خودش ادامه بدهد.)9
و نيز فرمودند:
(آن چيزي كه مردم به آن توجه دارند و موافق مذاق عامه است، اين[است] كه زندگي شما ساده باشد، همان طوري كه سران اسلام و پيغمبر اسلام و اميرالمؤمنين و ائمه ما زندگي شان ساده و عادي بود بلكه پايين تر از عادي.)10
(مطلب ديگري كه باز انسان را مي ترساند كه خداي نخواسته مبادا اين انقلاب به واسطه اين مطلب صدمه ببيند ـ و بدانيد كه مي بيند اگر خداي نخواسته بشود ـ و او اين است كه بين آقايان در بلاد اختلاف باشد. اگر در صنف فرض كنيد كاميون داران و [يا] آن هايي كه شغل هاي مختلف دارند، اگر اختلافي در بين آن ها وارد بشود، به صنف ديگر سرايت نمي كند. كاميون دارها اگر با هم مختلف بشوند به بازار هيچ كاري ندارد، سرايت هم نمي كند، اما اگر در صنف ما اختلاف پيدا بشود اين اختلاف به بازار هم كشيده مي شود، به خيابان هم كشيده مي شود، براي اين كه شما هاديِ مردم هستيد، مردم توجه دارند… .
اختلاف ريشه اش از حبّ نفس است. هر كس خيال مي كند كه من براي خدا اين آقا را باهاش اختلاف مي كنم، يك وقت درست بنشيند در نفس خودش فكر كند ببيند ريشه كجاست. حسن ظن به خودش نداشته باشد، سوء ظن داشته باشد. ريشه همان ريشه شيطاني است كه آن حبّ نفس انسان است.)11
اكنون همه نگاه ها به چگونگيِ برگزاريِ انتخابات دوره سوم مجلس خبرگان دوخته شده; اميد است كه ملت، شوراي نگهبان و همه دست اندركاران و اعضاي خبرگانِ كنوني و آينده، رهنمودهاي حضرت امام را آويزه گوش قرار دهند و انتخاباتِ اين نهادِ اساسيِ كشور را هرچه با شكوه تر برگزار كنند.
پي نوشت ها:
* وصيت نامه حضرت امام، قبل از بازنگري قانون اساسي نوشته شده است. در قانون اساسي پيش از بازنگري، شوراي رهبري يا رهبر پيش بيني شده بود.
1. صحيفه نور، ج18، ص43.
2. همان، ج17، ص79.
3. همان، ص89.
4. همان، ص103.
5. همان، ج21، ص187.
6. همان.
7. همان، ص 188.
8.همان، ج 18، ص42.
9.همان، ص44.
10. همان، ج19، ص 188.
11. همان، ج 18، ص46.
