شيعيان همواره تلاش كرده اند تا نظام سياسي -الهي و حكومت اسلامي در جامعه ايجاد شود. در كنار اين تلاش ها منتظر ظهور نظامي برتر و فراگير در سطح جهان به رهبري امام زمان(عجل الله تعالي فرجه الشريف) هستند.!
همواره حكومت ها در سرنوشت فرد و جامعه تأثير به سزايي داشته اند. اميرالمؤمنين عليه السلام مي فرمايند:
اذِا تغيَّرَ السلطان تَغَيَّرَ الزّمان؛1
هنگامي كه زمامدار جامعه عوض شود مردم روزگار نيز عوض مي شوند.
و در كلامي ديگر مي فرمايند:
وَاِنَّماالناس مَعَ الملوك والدّنيا الاّ من عصم الله.2
مردم همپاي زمامداران و خواسته هاي دنيوي خود، زندگي مي كنند مگر آن جا كه خدا آنان را حفظ كند.
يكي از نويسندگان در كتابش ماجرايي را ترسيم مي كند كه گوياي اهميّت حكومت و گواه بر تأثير حاكم و نظام سياسي بر سرنوشت افراد است، او مي نويسد:
ابليس فرزندان خويش را بر گرد خود جمع كرد و براي انتخاب جانشين خود از ميان آنان، سؤالي بيان كرد و گفت هركس پاسخ كاملي به آن دهد لياقت جانشيني مرا دارد. سؤال اين بود: كدام عامل، در هلاكت جامعه، و سقوط مردم به وادي گمراهي مؤثرتر است؟ پس از يك هفته آنان پاسخ هاي خود را آوردند. يكي از فرزندان گفت: بهترين عامل گمراهي مردم رواج شراب است. ديگري گفت: بهترين عامل سقوط جامعه و انحراف مردم ترويج فساد و فحشا است و يكي ديگر از آنان گفت: بهترين عامل سقوط مردم رواج حرام خواري است. و به همين ترتيب هر يك مطلبي گفتند؛ ولي مقبول نشد.
سرانجام بر اثر اصرار فرزندان، ابليس لب به سخن گشود و گفت: برترين عامل انحطاط و سقوط و ضلالت جامعه، گماردن افراد فاسد و دور از ايمان به حكومت است.3
تاريخ نيز گواه ديگري بر اثرپذيري جامعه از زمامداران است. چنانكه آمده است: هنگامي كه عمربن عبدالعزيز به خلافت رسيد، يكي از رجال نيك انديش از او پرسيد: چرا هنگامي كه شما روي كار آمديد در جامعه ما چهره ايمان و عدالت خودنمايي كرده است در حالي كه در دوران خلفاي قبل از شما عكس آن به چشم مي خورد؟
او پاسخ داد: اذا طابَتِ العُيُون عذُبَتِ الأَنهار؛ هنگامي كه سرچشمه، سالم باشد از نهرهاي مربوط به آن نيز آب سالم و حياتبخش، جاري مي شود.
امام رضا عليه السلام نيز در گفتاري بر تأثير رفتار اجتماعي و حكومت ها در جامعه و جهان اشاره مي فرمايند.
اذا كذب الولاةُ حبس المطر و اذا جار السلطان هانت الدولة و اذا حبست الزكاة ماتت المواشي4.
لزوم حكومت و تقدم حكومت عدل
ضرورت اقامه نظامي سياسي در جامعه مسأله اي عقلي است، با هرج و مرج و افسار گسيختگي جامعه، نمي توان امنيت و آرامش و نظم لازم را تأمين كرد. بدون وجود يك نظام سياسي قدرتمند نمي توان از حقوق مردم دفاع و حراست كرد. چنانكه اميرالمؤمنين عليه السلام مي فرمايند:
لابد للناس من امير برٍ او فاجرٍ.
علاوه بر آن ضرورت حضور دين در جامعه، فلسفه ضرورت نظام حكومتي ديني را تشكيل مي دهد پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله ، امت را براي هميشه به تمسك به اهل بيت عليهم السلام فراخوانده است و فرمان برداري از آنان نتيجه اي جز اقامه نظام سياسي بر مبناي خواست آنان ندارد.
پذيرش حكومت عدل يا جور ملاك رد و قبولي عبادت
اميرالمؤمنين عليه السلام از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله از جبرئيل از قول پروردگار متعال نقل مي كند كه خداوند متعال فرمود:
و عزّتي و جلالي لاَءُعذبن كل رعيةٍ في الاسلام، دانت بولاية امام جائر ليس من الله (عزوجل) و ان كانت الرّعية في اعمالها برّة تقيّة ولاعفّونّ عن كلّ رعيّةٍ دانت لولاية امام عادل من الله تعالي5
به عزت و جلالم سوگند كه بدون ترديد، هر كسي را كه حكومت و ولايت آدم ستمكار و به دور از خدا را بپذيرد و بدان گردن نهد، كيفر مي دهم گرچه در زندگي شخصي و روزمرّه خود اهل نيكوكاري و تقوا باشد و هر كسي را كه به ولايت و حكومت امام عادل پايبندِ به دين خدا گردن نهد، عفو و اغماض مي نمايم.
شناخت امامِ برحق شرط پذيرش عبادت
امام صادق عليه السلام در اين باره فرموده اند:
وَاللّه لَوْ انّ عَبْدا صَفَّ قَدَمَيْه في ذلك المَكانِ[ما بين الركن والمقام [قامَ الليل مصليا حتّي يجيئَه النَّهارُ وَصامَ النَّهارَ حتي يجيئه الليل و لم يعرف حقنا و حرمتنا اهل البيت لم يقبل اللّه منه شيئا ابدا6.
به خدا سوگند اگر كسي در شريف ترين مكان ها كه بين ركن حجرالاسود و مقام ابراهيم است شب ها را در نماز و روزها را در روزه بسر ببرد ولي ما را نشناسد و به حق ما اهلبيت اقرار نداشته و از ما پيروي نكند هرگز اين نماز و روزه اش پذيرفته نيست.
همچنين امام باقر عليه السلام فرمودند:
لو ان رجلاً قام ليله و صام نهاره و تصدق لجميع ماله و حج دهره و لم يعرف ولاية ولي الله فيواليه و يكون جميع اعماله بدلالته اليه ماكان له علي الله حق من ثوابه و لاكان من اهل الايمان7.
اگر كسي همه شب ها را در نماز، و همه روزها را در روزه به سر برد و همه ثروت خود را در راه خدا انفاق كند و همه ساله به حج مشرف شود ولي به ولايت ولي اللّه ، گردن ننهد، (در برابر آن همه اعمال نيك خود) پاداشي را از سوي خدا دريافت نمي دارد و در شمار افراد با ايمان قرار نمي گيرد.
تأثير حكومت در تربيت انسان از ديدگاه امام خميني قدس سره
امام راحل قدس سره تشكيل حكومت و برقراري نظام سياسي و از آن مهم تر بعثت انبيا را مقدمه اي براي تربيت انسان و وسيله اي جهت رساندن انسان ها به كمال مي دانند،
و مي فرمايند:
انبيا براي راهنمايي انسان به يك مقام بالاتر آمده اند. و قرآن، كتاب آدم سازي است.8
اساس دعوت انبيا اين است كه انسان بالقوه راتبديل به انسان بالفعل نمايند9. اسلام براي تربيت انسان آمده است10. و علم انبيا، علم آدم سازي است11. مكتب هاي الهي مي خواهند انسان را به گونه اي تربيت كنند كه همه در كنار هم آسوده و آرام باشند12.
ايشان در وصيت نامه خود بر تلاش دينداران و اولياي خدا براي تشكيل حكومت در راستاي اقامه عدل و كمال بشر تأكيد ورزيده و مي فرمايند:
اين جانب در اين وصيت نامه با اشاره مي گذرم ولي اميد آن دارم كه نويسندگان و جامعه شناسان و تاريخ نويسان، مسلمانان را از اين اشتباه بيرون آورند. و آن چه گفته شده و مي شود كه انبيا به معنويات كار دارند و حكومت و سررشته داري دنيايي مطرود است و انبيا و اوليا و بزرگان از آن احتراز مي كردند و ما نيز بايد چنين كنيم، اشتباه تأسف آوري است كه نتايج آن به تباهي كشيدن ملت هاي اسلامي و بازكردن راه براي استعمارگران خونخوار است، زيرا آن چه مردود است حكومت هاي شيطاني و ديكتاتوري و ستم گري است كه براي سلطه جويي و انگيزه هاي منحرف و دنيايي كه از آن تحذير نموده اند، جمع آوري ثروت و مال و قدرت طلبي و طاغوت گرايي است و بالأخره دنيايي است كه انسان را از حق تعالي غافل كند.
و اما حكومت حق براي نفع مستضعفان و جلوگيري از ظلم و جور و اقامه عدالت اجتماعي همان است كه مثل سليمان بن داوود و پيامبر عظيم الشأن اسلام صلي الله عليه و آله و اوصياي بزرگوارش براي آن كوشش مي كردند، از بزرگ ترين واجبات و اقامه آن از والاترين عبادات است، چنانكه سياست سالم كه در اين حكومت ها بوده از امور لازمه است.
بايد ملت بيدار و هشيار ايران با ديد اسلامي اين توطئه ها را خنثي نمايند و جويندگان و نويسندگان متعهد به كمك ملت برخيزند و دست شياطين توطئه گر را قطع نمايند13.
از عبارات حضرت امام قدس سره آشكار مي شود كه حكومت چنانكه در مسير الهي نباشد اخلاق رذيله و دنيا پرستي و همچنين ظلم و جور در جامعه رواج مي يابد و جامعه از سلامت روحي دور مي شود.
امام امت قدس سره در رهنمودي ديگر در اين باره كه اگر حكومت و حاكم زير نظر وليّ فقيه نباشد، آن حكومت، طاغوتي خواهد بود، فرمودند:
به حرف هاي آن هايي كه برخلاف مسير اسلام هستند و خودشان را روشنفكر حساب مي كنند و مي خواهند ولايت فقيه را قبول نكنند، گوش ندهيد. اگر چنانكه فقيه در كار نباشد، ولايت فقيه در كار نباشد... طاغوت است. اگر به امر خدا نباشد، رئيس جمهور با نصب فقيه نباشد، غير مشروع است وقتي غير مشروع شد، طاغوت است.
اطاعت او، اطاعت طاغوت است، وارد شدن در حوزه او وارد شدن در حوزه طاغوت است. طاغوت وقتي از بين مي رود كه به امر خداي تبارك و تعالي يك كسي نصب بشود. شما نترسيد از اين چهار نفر آدمي كه نمي فهمند اسلام چه است، نمي فهمند فقيه چه است، نمي فهمند كه ولايت يعني چه.
آن ها خيال مي كنند كه يك فاجعه به جامعه است. آن ها اسلام را فاجعه مي دانند نه ولايت فقيه را، آن ها اسلام را فاجعه مي دانند، ولايت فقيه فاجعه نيست. ولايت فقيه تبع اسلام است.14
پاورقيها:
1. نهج البلاغه، نامه 31، فراز 114.
10. صحيفه نور، ج8، ص 235.
11. صحيفه نور، ج8، ص 8.
12. صحيفه نور، ج8، ص 86.
13. امام خميني قدس سره ، وصيت نامه سياسي ـ الهي بند (ب).
14. امام خميني،12/7/58، صحيفه نور، ج6، ص 34.
2. نهج البلاغه، خطبه 210، فراز 7.
3. ر.ك: كتاب آيينه، نوشته حجازي، ص 292.
4. امالي، مفيد، ص 191.
5. امالي، شيخ طوسي، مجلس31، ص635، طبع انتشارات اسلامي.
6. صدوق، ثواب الاعمال، ص 458.
7. حر عاملي، وسائل الشيعه، ج1، ص 91.
8. صحيفه نور، ج7، ص 16.
9. صحيفه نور، ج1، ص 234.
