دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرّسين حوزه علميه قم
قال الإمام العسكری (عليه السلام) ... فأمّامن كان من الفقهاء صائنا لنفسه حافظا لدينهمخالفا علی هواه مطيعا لأمر مولاه فللعوام ان يقلّدوه و ذلك لا يكون الّا بعض فقهاء الشّيعة لا جميعهم ...»
بسم اللّه الرّحمن الرّحيم
الحمد للّه الّذی إليه مصائر الخلق، و عواقب الأمر، نحمده علی عظيم إحسانه و نيّر برهانه، و نوامی فضله و امتنانه حمدا يكون لحقّه قضاء، و لشكره أداء، و إلی ثوابه مقرّبا، و لحسن مزيده موجبا «2» و الصّلوة و السّلام علی سيّد ولد آدم. و اكرم من مشی من العرب و العجم اعنی ابا القاسم المصطفی محمّد (صلّی اللّه عليه و آله) و علی اهلبيته الأطهار، و الأئمّة الأبرار (عليهم السلام).
سألهی «ولايت فقيه» از مسائلی است كه از ديرزمان، فقهای اسلام در اطراف آن، بحثها مطرح كرده، و بررسیها نموده اند، و درحالیكه عدّهای آن را بطور مطلق پذيرفته و حتی از ضروريّات و بديهيّاتی دانسته اند كه نياز به استدلال ندارد (ولايت مطلقه) و عدهای ديگر آنرا تا حدّ امور حسبيّه و لوازم قضاء پذيرفته اند (ولايت محدود)، عدّهای آن را رأسا انكار نموده و برای فقيه در زمان غيبت كمترين ولايتی قائل نشده اند، بلكه او را در اينجهت همانند يكفرد عادی تلقّی كرده اند.
لكن اين بررسیها غالبا همه جوانب امر را دربر نمیگرفته است.
طرفداران «ولايت فقيه» كه آنرا امری مسلّم ميدانسته اند به رواياتی كه به نظر آنان بر اين موضوع دلالت داشته استدلال ميكرده اند، و در مقابل منكرين «ولايت فقيه» در آن روايات سندا يا دلالة خدشه وارد نموده، و در نتيجه آن را انكار ميكرده اند.
با ملاحظه به كتب پيشينيان روشن میگردد كه بزرگان در بررسی اين موضوع مهم، به همين مقدار اكتفاء نموده و گذشته اند و اين مسئله آنگونه كه بايد در متون اسلامی ريشه يابی نمیشده است (مگر در كلمات بعضی از بزرگان) و شايد به اين علت كه حكومت عملا در دست ديگران بوده فقهای عظام برای بررسی بيش از اين مقدار ضرورتی نمیديده اند.
بهرحال مسئله «ولايت فقيه» از مسائلی استكه بحث پيرامون آن از ابتدای غيبت تا كنون هيچگاه از كنج مدارس و لابلای كتب و جلسات درس و بحث فقهاء بيرون نيامده و در متن جامعه ظاهر نگرديده است، و آثار ارزنده خود را به ملل اسلامی عرضه نكرده و آنها را از ثمرات خود بهره مند ننموده است و هرگاه كه خواسته رخی نشان دهد و از نور پر فروغ آن برقی بجهد و درخت آن به ثمر بنشيند، از ناحيه دشمنان اسلام آن چراغ خاموش، و آن درخت قطع میگرديده است.
تا آنكه خداوند بزرگ بر ملّت مسلمان و مستضعف ايران منّت نهاده رهبری آگاه، و فقيهی نامور، از سلاله پيامبر (صلّی اللّه عليه و آله) يعنی حضرت آية اللّه العظمی امام خمينی- دام ظلّه العالی- را به آنان عطا فرمود تا با قيام مقدسش طومار كهن و فاسد شاهنشاهی را در هم پيچد و نظام اسلامی را جايگزين آن كند.
در اين هنگام بود كه «ولايت فقيه» چهره زيبای خود را به ملّت محروم و مستضعف ما نشان داد، و با رفتن نظام طاغوتی و آمدن نظام اسلامی كه متضمّن استقلال و آزادی است مردم شيرينی ثمره ولايت فقيه را در كام خود حس كردند، بدين جهت اكنون همگان به لزوم پرداختن به اين موضوع مهمّ پی برده، و درصدد بررسی آن برآمده اند، بزرگان فن، در درسهای خارج فقه خود به اين مسئله پرداخته و آن را تشريح میكنند حقوقدانان بين المللی تحقيق در زمينه شناخت و حدود آن را آغاز كرده اند و صاحبان قلم نيزدرتشريح و تبيين آن گامها برداشته و نوشته اند.
با همه اين كوششها هنوز زود است كه كسی ادعا كند اين مسأله مهم را آنگونه كه بايد تبيين كرده است.
كتابهائيكه در اين زمينه نوشته شده است گرچه هركدام به نوبه خود مفيد و حائز اهميت است و بايد از نويسندگان آنها نهايت تشكّر و تقدير را نمود، ولی میتوان گفت كه هرگز نتوانسته اند: ولايت فقيه را با همه جوانب آن بررسی كنند و آنگونه كه بايد در متون فقهی و آيات و روايات ريشهيابی نمايند نگارنده نيز مدّعی آن نيست كه اين مسئله مهم را با همه جوانب آن بررسی كرده، و هر غباری را از چهره نورانی آن زدوده است ولی با توجه به آنچه كه از محضر درس اساتيد بزرگ استفاده كرده.
مباحث مربوطه را مورد بررسی دقيق قرار داده تا جايی كه میتوان گفت اكثر مطالب كتاب و حتی شيوه بحث از معظم له گرفته شده است اميدوار است اين مجموعه بعنوان يك تحقيق سودمند مورد استفاده اهل فضل قرار گيرد.
در خاتمه از خوانندگان ارجمند استدعا دارم كه از هرنوع راهنمائی كه به غنای اين بحث كمك میكند دريغ نكنند و نگارنده را در انجام اين خدمت به فرهنگ فقهی و سياسی اسلام ياری نمايند.
به اميد آنكه اين خدمت در درگاه حضرت حق، و در پيشگاه حضرت ولی عصر (عج) مورد پذيرش قرار گيرد. اللّهم آمين.
22 بهمن ماه هزار و سيصد و شصت و چهار 22/ 11/ 1364 برابر با اوّل جمادی الثانی 1406 هجری قمری حبيب اللّه طاهری
