صراط مبین: چگونه میتوان از غلبه فرم و ظواهر بر محتوا در مراسمات عزاداری جلوگیری کرد؟
یکی از راهبردهایی که مرکز تحقیقاتی کنگره آمریکا در مورد عزاداریها در ایران ارائه داد این بود که ما باید یا حضور عالمان دینی و روحانیون را در این مجالس حذف کنیم یا به حداقل برسانیم یا در حاشیه ببریم؛ یعنی نقش روحانی نقش کلیشهای باشد.
بنابراین ما اگر بخواهیم عزاداریهایمان از این سمت و سویی که در آن ایجاد شده مقداری فاصله گرفته و در مسیر صحیح قرار بگیرد نیازمند این هستیم که جایگاه عالم دینی در هیئت ها را بازتعریف کنیم. معمولاً هیئتی که منبر محورند، یعنی حرف اول را در آنها عالم دینی میزند، نه مداح، از این آفات محفوظند؛ لذا غالباً جلساتی دچار آفات و آسیبهای مداحی میشوند که یا اصلاً سخنران مذهبی ندارند یا اگر دارند در حاشیه بوده و در اصل مداحمحورند.
پس میشود این راهکار را به عنوان راهکار بلند مدت ترسیم کرد که با تربیت روحانیون توانمند ، هیئتها را به داشتن عالم دینی با فضیلت ملزم کنیم .
صراط مبین : برای دستیابی به راهکاری که فرمودید چه الزاماتی لازم است ؟
1. جلوگیری از تبلیغ جلسات مداح محور توسط صدا و سیما: صدا و سیما نباید جلساتی را که مداح محورند تبلیغ کند. یعنی صداوسیما نباید مبلّغ مجلسی باشد که عالم در آن در حاشیه است بلکه باید مجلسی را تبلیغ کند که عالم محور است و آن را به عنوان الگو معرفی کند.
2. کمک سازمان ها به هیئات عالم محور؛ مثلاً سازمان تبلیغات به هیئاتی کمک کند که عالم محورند. امروز تلاش خوبی از طریق بنیاد خاتم شروع شده است که تعدادی بستههای فرهنگی را به هیئات میدهند؛ اما شرط کنند به هیئاتی امکانات میدهیم که عالم محور باشند؛ یعنی باید سمت و سوی همهی نهادها به این سمت برود که ما هیئتی را که روحانی ندارد به رسمیت نمیشناسیم.
3. جلوگیری از انحراف روحانی نماها در هیئات: ما امروز در جامعه خطر روحانیون منحرف را حس میکنیم. نزدیک دو سه سال است که عدهای منسوب به بیت یکی از روحانیون که دچار انحراف هستند و شبکههای ماهوارهای از انگلیس و غیره حمایتشان میکنند، به هیئات مذهبی روحانی اعزام میکنند . آنان با حربه پرداخت تمام هزینه های هیئت ، سخنران مورد نظر خودشان را تحمیل می کنند. به این صورت روحانیون دارای تفکرات انحرافی را وارد هیئات میکنند انحرافات این جریان درباره مسائلی از جمله قمه زنی و لعن بر خلفا است که وحدت بین شیعه و سنی را به هم میزند؛
صراط مبین : چه راهکارهای میان مدت و کوتاه مدتی را پیشنهاد می کنید ؟
به نظرم میرسد سلسله همایشهایی با حضور مداحان و روحانیون هیئات میتواند قدمی در این راستا باشد. وقتی شما یک همایش استانی یا ملی برگزار میکنید و مداحهای هیئتها جمع میشوند میتوانید توجیهشان کنید که این یک خطر است و هر کس باید از هیئت خودش مراقبت کند تا از این خطرات در امان بماند.
امروز همین «جامعه ایمانی مشعر» نزدیک پنج هزار هیئت را در کشور شناسایی کرده و با آنها ارتباط مداوم دارد. این خودش یک ظرفیت است؛ لذا میتوان از طریق همین شبکه ارتباطی که جامعه ایمانی مشعر با هیئات دارد و ارسال محصولات فرهنگی و برگزاری همایشهای سالانه به آنها کمک نمود تا از این فرم فاصله بگیرند.
یا آن اقدامی که ما در مؤسسه امیر بیان در همین جهت انجام دادیم می تواند موثر باشد ؛ مثلاً در ایام محرم حدود 400 هیئت در 30 شهر کشور را پوشش دادیم و برای آنها روحانی اعزام کردیم. اما اگر از سوی دفتر تبلیغات و معاونت تبلیغ سازمان تبلیغات برای همه این روحانیون ،یک بسته فرهنگی آماده می شد و در آن همین دغدغه های شما مطرح می شد می توانست بسیار کار گشا باشد. به عقیده من این اقدامات میتوانند در ظرف زمان کوتاهی نتیجه بخش باشد.
هادی پور: ضرورت باز تعریف جایگاه عالم دینی جهت جلوگیری از غلبه فرم بر محتوا در هیات ها.
آنچه در پی می آید گفتگوی "صراط مبین" با حجت الاسلام والمسلمین هادی پور مدیر موسسه امیر بیان است که در آن شرایط لازم برای جلوگیری از شیوع غلبه فرم بر محتوا در عزاداری ها بررسی شده است .