وضعیت جامعه اسلامی وخیم بود . تاریکی مطلق . ظلمات محض . فساد فکری و عقیدتی و به تبع آن فسادهای دیگر پهنه اجتماع را دربرگرفته بود . برای شخصی مثل امام حسین (ع) نفس کشیدن در این فضا سخت و تحمل ناپذیر شده بود . تکلیف امام حسین (ع ) چه می توانست باشد ؟ دیگر فقط مسئله حق بر امامت مسلمین مطرح نبود بلکه فراگیر شدن ظلم و فساد مطرح بود و امام باید انتخاب می کرد.
برای پی بردن به هدف و انتخاب اصلی امام حسین (ع) باید به رسالت امامت پی برد به عبارت دیگر اصل مهم در این موضوع توجه به رسالت اصلی معصومین (ع) است .
معصوم (ع) یک رسالت بنیادین دارد و آن هدایت مردم و جامعه به سوی توحید است و هرکاری که در شرایط گوناگون انجام می دهد در این راستا تعریف می شود .
در شرایط آن روز امام حسین (ع) حداقل با دو حرکت اساسی به این رسالت عمل کرد:
اول؛ عدم بیعت با یزید و زیر سوال بردن مشروعیت او
دوم : حرکت به سمت تشکیل حکومت اسلامی به دنبال دعوت و بیعت اکثریت کوفیان با ایشان و نشان دادن هم زمان عدم مشروعیت و مقبولیت حکومت یزید.
البته امام حسین (ع) موقع حرکت به سمت کوفه در نامه ای خطاب به محمد حنفیه هدف قیام خود را احیای امر به معروف و نهی از منکر و اصلاح دین جدش رسول الله (ص) معرفی می نماید . به نظر می رسد امام (ع) برای عمل به رسالت خویش یک هدف اصلی متناسب با روز تعیین کرد و آن احیای دین خدا به وسیله امر به معروف و نهی از منکر بود بدیهی است برای تحقق این هدف باید روشهای متناسبی اتخاذ شود که امام (ع) تشکیل حکومت اسلامی مبتنی بر رای مردم را در اولویت می دید .
اما از آنجایی که اقدامات قساوت آمیز حکومت جور و عدم پایبندی مردم کوفه به پیمان و عهد خود شرایط تشکیل حکومت را از بین برد و امام (ع) در محاصره سپاه دشمن قرار گرفت، پیشنهاد بازگشت به سایر بلاد اسلامی را مطرح کرد لیکن دشمن با عدم پذیرش این پیشنهاد، شرط بیعت با یزید را مطرح نمود که آنهم بر خلاف هدف اصلی امام (ع) بود و قابل قبول نبود. بنابراین به دلیل بسته شدن تمامی راهها، قیام مسلحانه مطرح شد. چون امام (ع) حاضر به سازش با حکومت سراسر جور نگشت در چنین شرایطی تنها و تنها یک مقاومت مسلحانه شهادت طلبانه میتوانست زنگار غفلت را از قلوب مسلمین پاک گرداند و امام خود و یاران خالص خود را فدا کرد تا بلکه خون پاک شان در فراخنای تاریخ بجوشد و لرزه بر اندام جباران بیفکند و چه خوب رسالت هدایت مردم در تمام ازمنه و امکنه را بر عهده گرفت.
ذیلاً نمودار مراتب هدفمندی حماسه امام حسین (ع) آورده می شود : 
امام حسین (ع) ، عدم بیعت ، قیام یا تشکیل حکومت اسلامی؟
یادداشتی از دکتر محمد تقی دشتی استاد دانشگاه و مدیر عامل موسسه صراط مبین
شاید این سوال عجیب به نظر برسد اما واقعاً هدف امام حسین (ع) از ایستادگی در مقابل حکومت ظالم و فاسد یزید چه بود؟ آیا سطح اعتراض امام(ع) صرفاً در حد عدم بیعت با یزید بود و اگر حکومت یزید بیعت را اجباری نمی کرد واقعه عاشورا نیز رخ نمی داد؟ یا نه ! هدف غایی امام قیام علیه جور بوده تا مسلمین را از خواب جهل و غفلت بیدار کند؟ و یا این که از اول هدف امام تشکیل حکومت علوی بوده ولی به دلیل تغییر شرایط و عدول مردم از رای خود، به ناچار قیام را انتخاب کرده است؟ آیا باید بین قیام و تشکیل حکومت توسط امام حسین(ع) تفکیک قائل شد؟ و... . اینها سوالات مهمی هستند که راهگشای هر مصلحی در زمانهای مختلف خواهند بود. البته این متن مختصر درصدد پاسخگویی به همه این سوالات نیست و بضاعت نویسنده نیز در چنین سطحی نمی باشد. بلکه فتح بابی است که اندیشمندان و نویسندگان مربوطه به بررسی بیشتر این موضوع بپردازند تا هدف اصلی امام حسین (ع) برای عموم مردم کشف شود.
