موسسه صراط مبین

شرح مختصری از مباحث مطرح شده در این جلسه در ادامه می آید:
متن آیه: وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّی لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ لِلَّـهِ فَإِنِ انتَهَوْا فَلَا عُدْوَانَ إِلَّا عَلَی الظَّالِمِينَ؛ (سوره بقره، آیه 193)
ترجمه: و با آنها پیکار کنید! تا فتنه (و بت پرستی، و سلب آزادی از مردم،) باقی نماند؛ و دین، مخصوص خدا گردد. پس اگر (از روش نادرست خود) دست برداشتند، (مزاحم آنها نشوید! زیرا) تعدّی جز بر ستمکاران روا نیست.
پیام کلی آیه: پیام کلی این آیه شریفه بیان ملاک برای حکم جهاد در جهت برانداختن فتنه از جهان می باشد. بنابراین تشریع حکم جهاد برای دفع فتنه بوده است و فتنه نیز معنای عام دارد؛ هرگونه افساد و اضلال مصداق فتنه است و شرک، تنها مصداق فتنه نیست و فقط یکی از مصادیق آن است.
خداوند متعال علاوه بر ملاک شروع مقاتله، ملاک پایان آن را نیز بیان می کند.
نمی توان مردم را وادار به مسلمان شدن کرد و با جنگ آنها را مسلمان کرد چرا که دین از جنس عقیده است و نمی توان آن را به طور اجباری به مردم انتقال داد.
معنای «وَيَكُونَ الدِّينُ لِلَّـهِ » با توجه به «لااکراه فی الدین» آن است که مردم از تعالیم اسلامی آگاه شوند نه اینکه آنها را به زور مسلمان کرد چرا که این رویه با عقل و نقل منافات دارد. آیه 193 بر این نکته نیز تصریح می کند که هر زمان که مشرکان از جنگ دست برداشتند دیگر با آنها جنگ نکنید زیرا ادامه جنگ تاکید بر عدوان خواهد بود اما هدف جنگ از بین بردن فتنه است.
نکته دیگر آیه آن است که برای استقرار دین مبین اسلام ابتدا می بایست پاکسازی صورت گیرد، چراکه پاکسازی می بایست قبل از بازسازی باشد، به عبارتی ابتدا باید فتنه از میان برداشته شود سپس دین الهی استقرار یابد.
راه بازگشت حتی برای سرسخت ترین دشمنان شما هم فراهم است و این افراد به محض دست کشیدن از جنگ حقوقشان محترم است و نباید به آنها تعرض کرد.

متن آیه: الشَّهْرُ الْحَرَامُ بِالشَّهْرِ الْحَرَامِ وَالْحُرُمَاتُ قِصَاصٌ فَمَنِ اعْتَدَی عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَی عَلَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللَّـهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّـهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ؛ (سوره بقره، آیه 194)
ترجمه: ماهِ حرام، در برابر ماهِ حرام! (اگر دشمنان، احترام آن را شکستند، و در آن با شما جنگیدند، شما نیز حق دارید مقابله به مثل کنید.) و تمام حرامها، (قابلِ) قصاص است. و (به طور کلّی) هر کس به شما تجاوز کرد، همانند آن بر او تعدّی کنید! و از خدا بپرهیزید (و زیاده روی ننمایید)! و بدانید خدا با پرهیزکاران است!
پیام کلی آیه: اشاره به ماه های حرام و پرهیز از جنگ در آن ایام است. اما آنچه در آن این چهار ماه حرام است شروع قتال است، نه مقابله با کسانی که آغازگر قتال هستند. معنای سخن ماه حرام در برابر ماه حرام این است که اگر آنها در ماه حرام مقابل شما جنگیدند شما نیز می توانید با آنها مقابله کنید و هیچ محدودیتی در پاسخ به قتال آنها نیست و تمام حرمت ها قابل قصاص هستند.پس اگر کسی با شما جنگید و اعتدا کرد شما نیز با آن بجنگید و اعتدا کنید.
مقابله به مثل باید در محدوده همان تجاوزی باشد که آنها روا داشته اند، نه بیشتر. و اینکه چون آنها ناقض حرام بودند شما نمی توانید زیاده روی کنید.
یک نکته روشن در این آیه دیده می شود و آن این است که خداوند حتی عدالت را در برابر دشمن ترین دشمنان تاکید می کند و بدانید معیت خدا وقتی با شما تحقق خواهد داشت که شما متقی باشید یعنی شرط همراهی خداوند با بندگانش تقواست.
درست است که زمان و مکان حرام تشریع شده است اما حفظ جان مسلمانان بر مکان و زمان حرام مقدم است و خداوند اجازه نمی دهد ماه های حرام وسیله ای برای کشتار مسلمانان شود چراکه در احکام اسلامی بن بست وجود ندارد.
در معاهدات بین الملی نیز باید اینگونه باشد و مسلمانان نباید تعهداتی را بپذیرند که به ضرر آنها باشد.

متن آیه: وَأَنفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّـهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَی التَّهْلُكَةِ ۛ وَأَحْسِنُوا ۛ إِنَّ اللَّـهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ؛ (سوره بقره، آیه 195)
ترجمه: و در راهِ خدا، انفاق کنید! و (با ترک انفاق،) خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید! و نیکی کنید! که خداوند، نیکوکاران را دوست می‌دارد.
پیام کلی آیه: در این آیه در عین اینکه خداوند متعال سفارش به انفاق می کند اما برای آن ضابطه مشخص کرده و  مردم را از افراط و تفریط در این مقوله نهی می کند، چراکه اگر کسی در انفاق افراط کند، خود و خانواده اش را به هلاکت انداخته است و اگر تفریط کند و به طور مثال مالیات ندهد و حکومت اسلامی را به ضرر بیاندازد بازهم خود را به هلاکت انداخته است.
اقتصاد پشتوانه هر حرکت جهادی است و تا زمانی که اقتصاد قوی نباشد نمی توان جهاد کرد(انفاق کنید تا بتوانید در برابر مشترکین بایستید) و انفاق کنید چرا که خداوند انفاق کنندگان را دوست دارد.
شیوه خداوند در ترغیب مردم برای اجرای احکام تشویق کردن آنها با پاداش هایی است که به آنها تعلق می گیرد.یعنی نباید صرفا مردم را با قوانین خشک و الزام آور نسبت به قوانین فرا خواند برای آنکه مردم با شوق و رغبت به قانون عمل کنند نباید صرفا نقاط سخت و الزامات را بر آنان اجبار کرد و از بیان و قراردادن مشوق ها خودداری کرد. این حالت تشویقی نقطه تلاقی اخلاق و قانون است.