اصل «ولایت فقیه»، این نقطة درخشان نظام اسلامی که در گذر زمان و حیات پربرکت خود، به خوبی ضرورت وجودی خود را به اثبات رسانده، برای تعالی و رشد هر چه والاتر این نهضت پویا نیز نیازمند تبیین، ترویج و تحقّق علمی و عملی در عمق وجود آحاد و عناصر شکل‏دهنده و تعالی‏بخش این نظام به ویژه نخبگان علمی، فرهنگی و سیاسی است.

گرچه از زمان شکل‏گیری نظام جمهوری اسلامی، ده‏ها جلد کتاب و صدها منشور در این رهگذر به زیور طبع آراسته و کام تشنگان این زلال حقیقت را سیراب کرده است، لکن جایگاه اصلی مهندسی نظام و حفظ خط و جهت آن در معرکه‎های سخت و گذرگاه‏های وسوسه‏انگیز شیاطین عنود ـ که جز به هدم و نابودی این ملّت قدرشناس و با ایمان و استوار نمی‏اندیشند، ایجاب می‏نماید تا این سبیل نجات و فلاح را در بیان و نگاهِ ژرف و دقیق هدایت‏یافتگان به این مقام رفیع، واکاوی نماییم.

چه اینکه ایشان حجت را تمام نموده و برایمان شبهه‏ای باقی نگذاشته‏اند، نکند ما نیز مخاطب کلام نورانی حضرت امیرالمؤمنین (علیه‏السلام) قرارگیریم:

«لَوِ اقْتَبَسْتُمُ الْعِلْمَ مِنْ مَعْدِنِهِ وَ شَرِبْتُمُ الْمَاءَ بِعُذُوبَتِهِ وَ ادَّخَرْتُمُ الْخَيْرَ مِنْ مَوْضِعِهِ وَ أَخَذْتُمُ الطَّرِيقَ مِنْ وَاضِحِهِ وَ سَلَكْتُمْ مِنَ الْحَقِّ نَهْجَهُ لَنَهَجَتْ بِكُمُ السُّبُلُ وَ بَدَتْ لَكُمُ الْأَعْلَامُ وَ أَضَاءَ لَكُمُ الْإِسْلَامُ فَأَكَلْتُمْ رَغَداً وَ مَا عَالَ فِيكُمْ عَائِلٌ وَ لَا ظُلِمَ مِنْكُمْ مُسْلِمٌ وَ لَا مُعَاهَدٌ...»؛ اگر علم و دانش را از معدنش به دست می‏آورديد؛ و آب را گوارا می‏نوشیدید و خير و خوبی را از جايگاهش دریافت مي‏كرديد؛ و راه را از آن قسمت که روشن‏تر است، طی می‏کردید؛ و در راه حق، درست گام برمي‏داشتيد؛ راه‏ها برای شما روشن مي‏گشت و نشانه‏ها برای شما آشكار و اسلام برای شما مي‏درخشيد، و به خوشی و فراوانی مي‏خورديد، و عائله‏مندِ گرفتاری در ميان شما باقی نمی‏ماند، و به هيچ مسلمان و غير مسلمانی كه در عهد و پيمان شمايند، ستم نمي‏شد...

لذا بر آن شدیم تا در مجموعه‏ای مختصر ـ و به عنوان حلقة اول از کتب سطح‏بندی‏شده در موضوع ولایت فقیه ـ به ارائة دیدگاه مبارک حضرت امام خمینی (قدس سره) و خلف صالح و برحقش؛ رهبر معظم انقلاب (ادام الله ظله) بپردازیم.

برای تهیة این مجموعه، ابتدا مجموعة بیانات و نوشتارهای این دو بزرگوار جمع‏آوری و پس از تنظیم نمایه‏های موضوعی و فهرست‏نویسی از موضوعات، حداکثر دقت در طبقه‎بندی موضوعات و استخراج نظام موضوعات به عمل آمد تا محصول این پژوهش با منظومة فکری این بزرگواران انطباق بیشتری داشته‏باشد.

نکات قابل توجه در این اثر

1. با مراجعه به بانک‎های سؤالات موجود در موضوع ولایت فقیه، چه در محیط‎های دانشجویی و چه در میان دیگر جوانان جامعه، می‎بینیم که امکان پاسخگویی کامل و دقیق به اکثر قریب به اتفاق پرسش‎های مطرح‎شده، از مجموعه بیانات این دو بزرگوار ـ که به حق، برجسته‏ترین کارشناسان دینی اند ـ وجود دارد؛ که این خود خبر از اشراف این بزرگواران نسبت به فضای ذهنی جوانان جامعه و دغدغة پاسخگویی به سؤالات رایج و شبهات پیدا و پنهان در این موضوع محوری معارف دین دارد.

2. ارائة استدلال‎های محکم و قابل درک برای سطوح مختلفِ مخاطبین، که از ویژگی‎های کلام حضرت امام (قدس سره) و خلف صالح آن بزرگ‎مرد، رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) است.

3. توجه به چالش‎‌های علمی و اجتماعی بحث ولایت فقیه و تبیین مدخل‎ها و شیوه‎های پاسخگویی به شبهات این حوزه با استنادات قوی از آیات و روایات در سرفصل‏های مختلف این موضوع، یکی دیگر از ویژگی‏های کم نظیر این اثر است.

4. نظام موضوعات جامع و طبقه بندی علمی مباحث مطرح شده در بیانات این دو بزرگوار که دستیابی به مباحث موردنظر را برای مخاطب آسان می‏کند. 

دربارۀ جلد چهارم

همواره در خصوص نوع تعامل مردم و حکومت، بحث‏های جدّی‏ای مطرح بوده است. نقش مردم در حکومت اسلامی و وظایف مقابل مردم و حکومت در نظام دینی نیز با نگاه‏های متفاوت و بعضاً متناقضی مواجه بوده است. این موضوع در کنار بحث «احتمال خطای ولی فقیه»، موضوع «انتقاد از رهبری» و علت فاصله داشتن وضعیت فعلی جامعه، با نقطة آرمانی حکومت اسلامی، از سؤالات رایج در میان جوانان است؛ سؤالاتی که در این جلد مطرح و پاسخ‎های هر یک ارائه می‏گردد.

در اینجا لازم است از پژوهشگران محترم دفتر فرهنگی فخرالأئمه (علیهم‏السلام) که در تهیه این اثر نقش داشته اند؛ حجج اسلام سید علی‏اصغر اسدی، حمید عسگرلو، محمدرضا رهامی، حمدالله علیرضالو، رمضانعلی رحمتی، غلامرضا شاهلو، محمدرضا طاهری و آقایان سیدفخرالدین موسوی، مجید تقی‏زاده و محمد جوادی صمیمانه قدردانی کنیم.

امید كه «جامعة اسلامی ما بتواند با حركت به سمت اهداف عالية اسلام، فقه اسلامی را به طور كامل در همة شؤون و همة كيفيات زندگی خود به اجرا برساند و ان‏شاءاللّه حضور ولی‏فقيه و نظام ولايت فقيه، ما را به سمت حاكميت روزافزون اسلام در امور اجتماعی و فردی ما سوق بدهد.»

و من الله التوفیق و علیه التکلان

احمد پناهیان

دفتر فرهنگی فخرالأئمه(علیهم‏السلام)