*سرانه مطالعه در ایران پایین است
آقای دشتی با بیان اینکه میزان مطالعه در کشور ما بسیار پایین است، عنوان کرد: افزایش قیمت کتاب، کمبود کتابخانه های تخصصی و عمومی و اشتغالات بسیار برخی عواملی است که افراد برای تمایل نداشتن به خواندن کتاب بیان می کنند.
وی بیان کرد: برای توسعه کتابخوانی در کشور نهادهای بسیاری تاثیرگذار هستند که یکی از این نهادها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که باید با سیاســت گذاری و برنامه ریزی در جهت تولید، توســعه و ترویج فرهنگ مکتوب، فرهنگ مطالعه و پژوهش گام بردارد.
مدیر مسئول نشریه مکث یکی دیگر از نهادهای موثر در این زمینه را وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خواند و گفت: ازجملــه وظایــف اصلــی این وزارت خانه برنامه ریزی و تلاش برای ترویج و اعتلای فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی است.
آقای دشتی وزارت آموزش و پرورش، وزارت ورزش و جوانان، سازمان تبلیغات اسلامی را از دیگر نهادهای موثر در راستای افزایش سرانه مطالعه در کشور ذکر کرد.
وی گفت: این آسیب که سرانه مطالعه در کشور ما به گونه ایست که جایگاه برجسته ای در جهان نداریم جای تامل دارد، آن هم در شرایطی که تمدن و فرهنگ ما و داشتن اندیشمندان بسیار نشان از علاقه ایرانیان به علم آموزی و مطالعه می دهد، نیاز به بررسی دارد.
*هفت معیار تاثیرگذار بر افزایش سرانه مطالعه در کشور
مدیر موسسه صراط مبین افزود: طبق تحقیقات صورت گرفته عوامل بسیاری در ارزش بخشیدن به مطالعه شناسایی شده که جامعه، دولت، نظام آموزشی، حوزه نشر، خانواده، کتابخانه، فناوری اطلاعات و رسانه های گروهی 7 معیار اصلی آن است.
آقای دشتی ادامه داد: به طور مثال اگر جامعه باور داشته باشد که مطالعه به عنوان پیش نیاز توسعه ملی و یک وظیفه دینی است و از طرفی سبب رشد ابعاد مختلف فردی و اجتماعی می شود حتما سرانه مطالعه هم رشد چشمگیری خواهد داشت.
وی با بیان اینکه اگر خانواده کتاب را به عنوان کالایی ضروری قلمداد کنند و آن را در سبد خرید خود قرار دهد، در تقویت کتابخوانی بسیار موثر است، اظهار کرد: باید برای خانواده باسواد و اهل مطالعه در جامعه ارزش بیشتری قائل شد تا این پایگاه اجتماعی را برای هر چه بیشتر خواندن ترغیب کرد.
* لزوم نگاه کلان به کتاب خوانی در کشور
مدیر موسسه صراط مبین گفت: در رویکرد جامعه شناسانه، تا زمانی که تحولات لازمه در عرصه اجتماعی اتفاق نیفتد نمی توان انتظار توسعه فرهنگی یا به عبارت خاص تر، انتظار جامعـه کتاب خوان را داشــت منطبق با این رویکرد، تحولات ابتدا در عرصه کلان اتفاق افتاده و سپس در عرصه میانی و خرد نمودار می شود. تحولات و اصلاحات فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، پیش زمینه پیدایی پویندگی و روح مطالعه گری اســت.
* عوامل ضعف گرایش افراد به مطالعه
آقای دشتی با اشاره به پژوهشی که در موسسه صراط مبین در میان اقشار مختلف مردم صورت گرفته است عنوان کرد: عوامل ضعف گرایش به مطالعه به ترتیب مشکلات سبک زندگی غیرصحیح (نبود کتاب در سبد خرید خانواده)، مشکلات اقتصادی مردم و گرانی کتاب، گسترش و جایگزینی منابع غیرچاپی و دیجیتالی، محتوای درسی سنگین کتب درسی و سنگینی تکالیف،ضعف کمی و کیفی کتابداران متخصص در کتابخانه های عمومی و آموزشگاهی نبود فضای مطالعه در خانواده، کمبود منابع در کتابخانه، آموزش محوری صرف،
درک نکردن اهمیت مطالعه و کتاب خوانی توسط مردم، شیوه تدریس سنتی و غیرفعال معلمان و اساتید است.
به گفته وی، عناصر و اجزای آموزش وپرورش، خانواده و فرهنگ و ارشاد اسلامی، بیش از سایر خرده نظام ها به عنوان مسبب و مقصر این وضع اسف بار معرفی شده اند.
مدیر مسئول نشریه مکث گفت: طبق پژوهش های انجام شده ضعف دو نهاد آموزش وپرورش و خانواده که کارکرد آموزشی دارند، نشانگر وجود نقص جدی در آموزش مطالعه و فرهنگ مرتبط است.
آقای دشتی علاقه مند ساختن و عادت دادن کودک به مطالعه، برجسته نمودن اهمیت کتاب و کتابخوانی، پویا نمودن کتابخانه ها و بازار کتاب، تقویت کتابخانه های دیجیتال و خدمات دیجیتال به کاربر، عجین کردن کتاب به زندگی پر مشغله شهروندان، تغییر ذائقه مردم از ثروت طلبی به علم آندوزی، پویا نمودن اقتصاد، فرهنگ و کتاب، بالا بردن تعداد کتابفروشی ها، ایجاد علاقه در میان زنان برای کتابخوانی، حفظ، تقویت و تثبیت سواد آموخته شده توسط دانش آموزان، تغییر ذائقه کتابخوانی دانش آموزان و حذف متغیرهای مزاحم 10 راهبرد برای برون رفت از این وضعیت است.
وی گفت: برای هر کدام از این راهبردها در پژوهش های که توسط محققان موسسه صراط مبین صورت گرفته است، راهکارهای بسیاری بیان شده که برای رسیدن به هر کدام از این راهکارها می توان مجله افق مکث با عنوان راز عقب ماندگی فرهنگی با محوریت آسیب شناسی فرهنگ مطالعه در ایران را مطالعه کنید.
خانواده و آموزش و پرورش تاثیرگذارترین ها در افزایش مطالعه
مدیر مسئول پژوهشنامه مکث گفت: برای اینکه بدانیم چرا سرانه مطالعه در کشور ما به زیر 20 دقیقه می رسد و ما جز کشورهای برجسته در حوزه کتابخوانی نیستیم نیاز به آسیب شناسی است که در این راستا می توان به خانواده و آموزش و پرورش به عنوان تاثیرگذارترین نهادها در افزایش مطالعه در کشور توجه ویژه داشت.
محمدتقی دشتی با اشاره به اهمیت کتابخوانی در رشد و توسعه یافتگی یک کشور عنوان کرد: به طور مثال در کشور روسیه 66 درصد مردم آن کتابخوان هستند که 26 درصد آنها به طور مرتب کتاب می خوانند، که علاوه بر آن شش کشور آمریکا، چین، آلمان، ژاپن، فرانسه و انگلیس 60 درصد، بازار جهانی کتاب را در دست دارند که ایالات متحده آمریکا بزرگ ترین آن هاست.
وی افزود: طبق آمارهای جهانی،84 درصد از 20کشور، بازار کتاب جهان را به خود اختصاص داده اند و این یعنی این که سایرکشورهای دنیا روی هم 16درصد از بازار کتاب را دارا هستند و کشورمان هم جزو یکی از آن همه کشور است.
مدیر موسسه صراط مبین مطالعات غیردرسی، مطالعه در فضای مجازی، مطالعه رسانه و نشریات و مطالعه ادیان و قرآن چهار شاخص محاسبه مولفه های سرانه مطالعه در کشور دانست و گفت: مطالعه انواع منابع چاپی، بازدید از وبگاه های اطاعاتی، بازدید از وبگاه های خبری، کتاب خوانی گروهی، مراجعه موردی به لغت نامه ها یـا منابع مرجع، استفاده از کتاب های الکترونیکی فایل های اینترنتی و تلفن همراه، گوش دادن و تماشای برنامه های مستند، مؤلفه های محاسبه سرانه مطالعه است.
