موسسه صراط مبین

وضعیت معیشت طلاب به شدت نامناسب است، در این مورد یک سؤال اصلی مطرح است که یک مرکز آموزشی چقدر در زمینه معیشت افراد آموزش بیننده مسؤولیت بر عهده دارد؟ حوزه علمیه یک مرکز آموزشی است و باید مشخص شود که این مرکز آموزشی چقدر درباره معیشت طلاب خود مسؤولیت دارد؟
اگر مشابهت دانشگاه تهران با حوزه علمیه درست در نظر گرفته شود پاسخ به این سوال مشخص می شود. دانشگاه تهران در سال 1314 یعنی 82 سال پیش تاسیس شده است، در این سال ها شاید یک میلیون نفر تربیت کرده باشد اما افراد تربیت شده همه رفته اند. اصلا بنا نبوده که افراد تربیت شده در دانشگاه بمانند، شاید یک در هزار یا میلیون از دانشجویان دانشگاه، کارمند و استاد همان دانشگاه شده باشند اما بقیه درس خوانده و رفته اند، اینجا مسأله روشن می شود، حوزه علمیه نباید هیچ نقشی در معیشت طلاب داشته باشد.
ما معتقدیم طلبه اگر در 18 سالگی وارد حوزه شده باشد 17 سال بعد یعنی در 35 سالگی باید تکلیف خود را بداند، بنابراین مقایسه حوزه با دانشگاه مع الفارق نیست چون دوره آموزشی حوزه نهایتا 5 سال بیشتر از دانشگاه است، در دانشگاه تهران برخی استاد و برخی پژوهشگر می شوند اما بقیه باید بروند. در حوزه نیز آنها که قرار است استاد و محقق شوند بعد از 35 سالگی و هفده سال طلبگی شناخته می‌شوند. دیگران اما نباید معطل بمانند.
اگر فرایند اشتغال را در کنار تحصیل و تدریس، پایه اصلی نبینیم به هیچ وجه معادله معیشت را نمی توان حل کرد. برای حل مشکل معیشت طلاب، حوزه علمیه باید خود را در چرخه نیروی انسانی کشور تعریف کند یعنی کاری که همه نهادها کرده اند.
اگر بنا است که حوزه علمیه به عنوان یک مرکز بی حساب و کتاب و بدون پالایش و بدون سؤال و جواب باشد باید گفت که مساله معیشت طلاب مطلقا قابل حل نخواهد بود. چون در این صورت حوزه باید برای 100 تا 150 هزار نفر بدون حساب پول تزریق کند، این سیستم در این صورت هیچگاه تمام نمی شود چون ورودی دارد اما خروجی ندارد.
مرکز خدمات برای زمان تحصیل است یعنی بار حمایتی طلاب را باید تا سن 35 سالگی و دوره 17 ساله تحصیل ارائه دهد و درمان و مسائل طلاب را تأمین و سرمایه خود را بر افرادی که در این سن قرار دارند متمرکز کند، در این صورت با منابع درآمدی موجود می توان زندگی طلاب را به خوبی تأمین کرد. اکنون70 تا 80 درصد مراجعات به مرکز خدمات مربوط به نسل دوم طلبه ها یعنی مربوط به فرزندان طلاب است. درخواست وام می کنند برای این که برای فرزند خود جهیزیه یا خانه تهیه کنند، بار اینگونه سنگین شده و سنگین تر هم می شود.
معیشت طلاب قبل از نظام مندی حوزه های علمیه سامان و سازمان نمی گیرد، تا حوزه نظام‌مند نشود فایده ندارد، بسیاری از مدارس باید بر اساس یک حساب و کتاب جغرافیایی تعطیل شود در عوض بسیاری از مناطق نیازمند مدارس علمیه هستند. از این رو باید آمایش سرزمینی صورت گیرد تا مشخص شود هر منطقه ای به چه تعداد روحانی و مدرسه علمیه نیاز دارد.
39 سال است است که فقط قرص مسکّن می دهیم، بن معیشت، وام، شهریه نمونه ای از آن است. منتها مسکّن وقتی به خوبی عمل می کند که در فرایند درمانی تعریف شود،  اگر مسکن به تنهایی باشد خاصیت خود را از دست می دهد، مسکن بدون فرایند درمان به معنای عقب افتادن اصل درمان است، برای همین مسؤولان باید روی اشتغال از سوی نهادهای به کار گیرنده فکر کنند و نسبت به سازمان، پذیرش و گروه سنی حوزوی تعریف های مشخصی داشته باشند، مثلا حوزه باید در 10 مقطع سنی تعریف شود و از 35 سالگی به بعد این مقاطع تعریف شود تا سطح افراد در زمینه های گوناگون مشخص شود.
باید دانست که رسالت و مسؤولیت یک طلبه چیست. بر فرض که معیشت طلابی که در قم مانده‌اند تا آخر عمر تأمین شود باز هم مشکل حل نمی شود، چون وقتی به یک سنی رسیدند باید برای پسران خود شغل و خانه تهیه کند و دخترانشان هم جهیزیه می خواهند و چنین مسائلی است که نمی گذارد کار پیش رود اما مثلا اگر این طلبه در فلان شهر امام جماعت شود یکی از مؤمنان به پسر او یک شغل می دهند و بچه امام جماعت بیکار نمی ماند و وارد شبکه جامعه می شود، همچنین اگر دختری داشته باشد ازدواج او فراهم می شود و مؤمنان کمک می کنند که جهیزیه او تأمین شود.
متأسفانه بار یک جا متمرکز شده است و نمی توانیم آن را بلند کنیم، اگر این بار را به شبکه جامعه ببریم مشکل حل می شود و شاهد تعامل زیبای جامعه با حوزه و روحانیت خواهیم بود، ولی متاسفانه ما تمرکز غلط ایجاد کرده‌ایم.
معیشت یک مؤلفه ای است که به تنهایی قابل حل نیست بلکه این موضوع در ضمن یک منظومه حل می شود، منظومه‌ای مرکب از چرخه تحصیل، اشتغال، بکارگیری و پاسخ به نیازها باید بچرخد تا مشکل حل شود. معیشت هیچ انسانی با تحصیل تنها حل نمی شود، گفته می شود علوم اهل بیت(ع) است و ثواب دارد که هر روز به درس برویم، اما این ثواب شما، ما و مرکز خدمات را کباب می کند.