دکتر توکلی ابتدای جایگاه استفاده از کالای داخلی در تحقق اقتصاد مقاومتی با نگاه نگاه فرهنگی، را ارزیابی و گفتند: اقتصاد ایران دارای مشکلات بنیادینی است؛ لذا برای افزایش تمایل به مصرف کالای داخلی، لازم است که به آسیب شناسی این مسئله بپردازیم که بر سر اقتصاد ایران چه بلایی آمده است. در حال حاضر اقتصاد ایران اقتصادی بیمارگونه است که آن را از قبل انقلاب به ارث برده و اقتصادی وابسته به نفت است که ساختار آن، از ساختار تولیدی فاصله گرفته است. قبل از انقلاب اسلامی و هم زمان با توسعه صنعتی، سعی بر آن شد که روستاها تخلیه و مردم به شهرها روی آورند و این امر سبب تغییر فرهنگ مردم شد. زمانی که نفت (مؤلفه دوم) وارد اقتصاد ایران شد، بسیاری از مباحث فرهنگی تغییر کرد. اگر در ریشه‌های فرهنگ مصرف بنگریم، خواهیم دید که مصرف، تحت تأثیر مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کلان کشور قرار گرفته است تا جایی که مصرف کالای خارجی به هنجار تبدیل شده و این امر سبب کاهش اقبال به سوی کالای داخلی و گریز از آن شده است. در سال‌هایی که مقام معظم رهبری با نگاه اقتصادی نام گذاری کردند؛ همچون سال الگوی مصرف یا سال اقتصاد مقاومتی، متأسفانه نتوانستیم توفیق چندانی کسب نماییم و به تحول موردنیاز در این زمینه دست یابیم. عضو هیئت علمی موسسه آموزشی امام خمینی در پاسخ به این سوال که علل فرهنگی گرایش ایرانیان به مصرف کالای خارجی را در چه می‌بینید گفت: در مورد علل مصرف کالای خارجی می توان گفت که این ذهنیت در فرد ایجاد شده که خاصیت مصرفی، حالت مطلق گرایی دارد. مثلا فکر می کند هر جنسی را باید با بالاترین کیفیت تهیه کند؛ درحالی‌که شاید در برخی کالاها، کیفیت بالا چندان مورد نیاز نباشد؛ برای مثال در مبحث تولید خودکار، چندین کارخانه در ایران مشغول به فعالیت و تولید هستند؛ اما متأسفانه به‌دلیل رویگردانی مردم از تولیدات داخلی، در حال از دست دادن تولید خود هستند؛ درحالی‌که برای استفاده از خودکار نیاز به کیفیت بالا نداریم. همچنین این ذهنیت در افراد شکل گرفته که کالای خارجی از کالای ایرانی بهتر و برتر است؛ درحالی‌که این دیدگاه برای همه کالا ها ازجمله مبلمان، فرش و... مصداق ندارد.
در برخی از قشرها، مصرف کالای خارجی به‌عنوان تشخّص در نظر گرفته می شود؛ برای مثال در ساعت مچی مصرف‌کننده و تبلیغ‌کننده از این کالا نه به‌دلیل برطرف کردن نیاز، بلکه به‌دلیل شخصیتی که به او می-بخشد استفاده می کنند یا در مورد لباس های خارجی بیشتر جنبه نمایشی آن است که نمود پیدا می کند تا برطرف کردن نیازها.
ما در کشور دچار ضعف شناختی هستیم. در فیلمی ساخت کشور فرانسه، مشاهده می شود که نقش اول فیلم تصمیم می گیرد کالای فرانسوی مصرف کند و بیان می کند که: «اگر پیراهن فرانسوی به تن نکنم چندین شغل از بین خواهد رفت. دکتر توکلی در بخش دیگری از مصاحبه در مورد بحث مقابله با قاچاق و اینکه چگونه می‌تواند در مصرف کالای داخلی نقش آفرینی داشته باشد بیان کردند: در صورت مقابله با قاچاق، کالاها از مبادی قانونی وارد خواهند شد و با سیاست گذاری ها و تعرفه ها کالای داخلی می تواند با کالای خارجی رقابت کند. البته باید به بعد روانی آن هم توجه کنیم. زمانی که حضرت موسی (ع) مشاهده کرد مردم گوساله سامری را می پرستند، آن را تکه‌تکه کرد و به دریا ریخت؛ پس نه‌تنها کالای قاچاق را باید آتش زد؛ بلکه فرهنگ کالای قاچاق را نیز باید به آتش کشید. مقابله با قاچاق بُعد فرهنگی دارد و مقابله با آن ریشه های تمایل به مصرف قاچاق را می کاهد. مشکل آنجاست که گاهی کالای قاچاق توقیف می‌شود؛ اما از دری دیگر با رانت وارد شده و ذهنیت مردم را تخریب می کند توکلی در خصوص اینکه برای بالا بردن قدرت رقابت کالای داخلی در مقابل کالای خارجی چه راه کارهایی پیشنهاد می دهید گفت: به نظر بنده می توان در سه سطح راه کار عملیاتی ارائه کرد: فرهنگ سازی، قانون گذاری و سطح ساختاری. در سطح قانونی باید با کالای قاچاق مقابله کرد و تعرفه کالای وارداتی را بالا برد. در سطح ساختاری باید ساختارهایی را بسازیم که قدرت رقابت داشته باشند که در برخی زمینه ها موفق عمل کرده و ظرفیت داخلی ایجاد کرده ایم که لازم است استمرار یابند. مثل کره جنوبی که 25 سال ورود خودروی خارجی را ممنوع کرد. البته باید برنامه‌ای منظم ارائه کرد. نباید کاری کرد که تولیدکننده وابسته باشد. اگر بخواهیم قدرت رقابت را بالا ببریم باید قوانین حمایتی را هوشمند کنیم و از ابزار تعرفه ای استفاده کنیم. در بحث فرهنگی هم اقدام کنیم که افق کوتاه‌مدت تولیدکننده از بین برود و دیدگاه بلندمدت داشته باشد و با کیفیت‌بخشی به تولید بتواند سود بیشتری ببرد. اگر این ها را ترکیب کنیم می توانیم قدرت رقابت را بیشتر کنیم.
دکتر توکلی در مجموع راهکارهای ذیل را در موضوع مصرف کالای ایرانی بیان کردند:
1. بالا بردن توان رقابت کالای ایرانی با کالای خارجی با اجرای سه سطح از راهکارهای فرهنگی، قانونی و ساختاری؛
2. بررسی عوامل تاریخی شکل دهنده فرهنگ مصرف در ایران (توسعه شهرنشینی، اقتصاد نفتی، فرهنگ غربی)؛
3. عدم توقع نتیجه گیری سریع و پرهیز از روی آوردن به سیاست های منع کننده بدون کار فرهنگی؛
4. کوشش در تولید الگوی داخلی فرهنگ مصرف در سطح خانواده، مدرسه و رسانه، جهت ایجاد شناخت و گرایش؛
5. اصلاح فرهنگ کار و تولید با ایجاد خلاقیت و ترویج وجدان کاری و پرهیز از نیک جلوه دادن بیکاری از دوران کودکی؛
6. پرهیز رسانه ها از پخش برنامه‌های مروج تجمل‌پرستی و مصرف کالای خارجی؛
7. مبارزه با فرهنگ مطلق‌انگاری در مصرف (بهتر بودن کالای خارجی و لزوم استفاده از بهترین کیفیت همیشه و همه جا)
8. تقویت عرق ملی در جهت حمایت از کار و سرمایه ایرانی همزمان با افزایش کیفیت کالای داخلی
9. مبارزه عملی و فرهنگی با قاچاق
10. درمان ساختارهای تخریب تولید داخلی، مثل بستن راههای تبلیغ و ترویج کالای خارجی؛ و اصلاح ساختار بانکی در از بین بردن نگاه ریسک پذیر و داشتن افق بلند مدت
11. تغییر افق نگاه تولید کنندگان از کوتاه مدت به بلند مدت، جهت تولید و عرضه مناسب؛
12. حمایت از برندهای داخلی
13. تبلیغ کالا با توجه به نیازهای مختلف و افراد مختلف؛
برای تهیه این محصول می توانید با دفتر پژوهش نامه به شماره 02532910663 تماس حاصل نمایید
